هاوپۆل: ئاواز

کوڕی هۆزم، ناوم کەحلانە*
لە پێدەشتی قیامەتی قزڵجەدا** لە دایک بووم..
لەو دوند و دۆڵانەدا…
 هەڵۆم فڕاندووە،
پێلەقەم لە گورگ داوە،
لە مرۆڤم هەڵداوە،
وتوومە نامەوێ بێ کەرامەت، ڕەزیل و ڕسوا!
وەکو مێش و مەگەزی سەرم بلەوەڕێم..
کۆرپەم ،، کۆرپەم…
چاوم لە نێو چاوی بەرامبەرەکەم بڕیوە..
ئاوها تیژ و مۆن ڕوانیومە..

ئەسپێکی یاخیم، ناوم کەحلانە..
دایکم ڕەشەبایە، باوکیشم غوربەت.
هەزار ساڵە لەم دەڤەرەدام..
هەرگیز برسێتی ئەژنۆی نەلەرزاندووم…
تۆم خۆشدەویست…
قاسپەی کەوێک هەموو ئازارەکانی لەبیرم بردۆتەوە…
تۆم خۆشدەویست..
شکۆم لەسەر سنگم داوە، وەک چۆن کێو گوڵی لەسەر ڕواوە..
بە دانەکانم لەسەر ئاسن نەخشم کێشاوە!

هۆنراوەی: یوسوف خەیاڵۆغڵو
خوێندنەوە: ئەحمەد کایا

*کەحلان: جۆرە ئەسپێکی ڕەسەنی عەرەبییە، هەروەها ناوی ئەو ئەسپەی شێخی چەلەبی بووە، کە دژی حوکمی پاشای عوسمانی ڕاپەڕینی کردووە.
**قزڵجە: ناوی گوند و شوێنە لە باکوری کوردستان، بە زۆری مەبەستی دەبێ  (شاری قزڵجە بێ، کە نزیکە لە جێگای شێخی چەلەبییەوە).

ئۆرهان کۆتان 20.5.1944 – 09.7.1998
ڕۆژنامەنووس و تێکۆشەر و شاعیر، لە سەرەتای لاوێتی (چەپێکی شۆڕشگێڕ) لە بزووتنەوەی کوردیدا لە باکور لەگەڵ (دکتۆر شڤان و هاوەڵانی، کە بەداخەوە بە پلانی میتی تورکی بە دەستی پارتی دیموکراتی کوردستان شەهید کران) تێکەڵ بە ژیانی سیاسی بووە.
ئۆرهان کۆتان لە شاری مووشی باکوری کوردستان هاتۆتە دنیاوە. زۆری ئەشکەنجە و زیندان کێشاوە، تەنها بۆ ساتێکیش کۆڵی نەداوە.
لە هەرە شیعرە ئاگراوییەکانی بۆ گیانی بەرخودانی نوسیووە و ئەحمەد کایا ئاوازی بۆ داناوە:

لە زینداندا بمهاڕن و بمگوشن..
دادگاییم کەن، لە “ماماک”*ـدا توندم کەن..
بە خوێن  (دیاربەکر)ــم مۆر کردووە..
با بمپێچنەوە لاشە لاشە، کفنم کەن..

ئەم ئاوازە!
سۆزی ئەو کێوە ئەرخەوانیانەیە
مشتێ ئاوە بۆ زیندانییە هەڵاتووەکان
تیکەیەکە لە گۆرانی بۆ مەحکومکراوان
دەستماڵێکە بۆ سنگە کوتراوەکان
شیرە بۆ مەمک
گیانی بەرەکەتی بەهارە بۆ زەوی
نــــــە بۆ چوار دیواری تەنگ دەشێ
نــــــە لە گڵۆڵەی دڕکەزیدا بەند دەکرێ
ئەم ئاوازە!
گوللەیەکی پڕ غیرەتە، لە لولەی تفەنگێکدایە بۆ دەرپەڕین
لە پێشیەوە قات و قڕی و زریان و زستان
لە پاشیەوە خۆڵەمێش و سوتک، وە ئەرخەوان و گێلاس
تەڵێکیان ئاشوری دەژەنێ، ئەوی دی کلدانی!
هەموو وەرزێک زندوو دەبێتەوە
پەترۆلی شین و سورایی خوێن
لە لێوێکی وشکدا
دیجلە و فورات دەژەنێ
هێی برا
ڕەنگدانەوەی ژیانە لە دەنوکی هەڵۆدا
عەشقی منە لەگەڵ پرچ ڕەشێکدا
 لەشی دەڵێی پەڕەی گوڵە
ئەم ئاوازە!
سۆزی ئەو کێوە ئەرخەوانیانەیە

لە زینداندا بمهاڕن و بمگوشن
دادگاییم کەن، لە “ماماک”*ـدا توندم کەن
بە خوێن  (دیاربەکر)ــم مۆر کردووە
با بمپێچنەوە لاشە لاشە، کفنم کەن

کاتێک تیشکی خۆر ڕوومەتی بەفر دەڕوشێنێ
دڵی ئاسمانی دەخروشێنێ
تا جامانە و کراسەکەی خەڵتانن لە خوێن
عەشقی مەرگەسات
چاوانیش دەبنکە پشکۆ، دەبنە خەنجەر
لێواولێو دەبن لە شەهامەت
دەبنە گوڵە مینا
دەستەکان ئازا و پڕ لە هونەر
لە پشتی کێوە ئەرخەوانییەکانەوە
سێ دنیای گەورە، سێ ئەفسانە
سێ هاوکێشە
سێ کۆد، سێ بۆمبی ئەتۆمی
لەگەڵ چەرخێک، وە پریشک و دینامیت هەن.
کاتێک تیشکی خۆر ڕوومەتی بەفر دەڕوشێنێ
ئاوازی کێوە ئەرخەوانییەکانیش دەگات
کە لە سنگی خۆردا گڵپە بوون
 گوڵی زەمین دەژێننەوە
کە لە گولەی ناموس و شەرەفدا پێچرابوون
دڵێ شۆڕش بوون
حەقیقەتێکی سپی بوون لە خەوێکی ڕەشدا
نازەنینم، ئەمە عەشقی هەزاران ساڵە









لە زینداندا بمهاڕن و بمگوشن..
دادگاییم کەن، لە “ماماک”*ـدا توندم کەن..
بە خوێن  (دیاربەکر)ــم مۆر کردووە..
با بمپێچنەوە لاشە لاشە، کفنم کەن..

ڕامەوەستە هەی خوشکی نازدارم..
گۆرانی خۆت بچڕە بەردەوام..
بێ گریان
بێ ڕۆ ڕۆ 
بێ ڕەشپۆشین
بیڵێ لە شەوی خەنەبەنداندا
لە لۆرکێدا، لە گۆڤەندا 
لە تەمیرئاغا*

* ماماک: گەورەترین زیندانی تورکیایە لە ئەنقەرە.
* تەمیرئاغا: جۆرە هەڵپەڕکێیەکی کوردی عەلەوییە.

لەم گۆرانییەدا وەکو هەمیشە کایا خۆشەویستەکەی کردۆتەوە بەو بزووتنەوە سیاسیەی کە قوربانی بۆ داوە. لێ گلەییش دەکات هیچی هێشتا دلخۆشی نەکردووە.

((گەڕەکی پشتەوە))
 هۆنراوە و ئاوازی: ئەحمەد کایا

گریام و فرمێسکەکانم بوون بە دەریا!
لێ نەمتوانی دەردی خۆم لای کەس دەربڕم.
کە فیشەک دەباری لە گەڕەکی پشتەوە.
پێکرام و خستمیان، کەچی ئۆفێکم نەکرد!

چیم بەسەرهات، هیچم بۆت نەگێڕایەوە.
زۆریام لێدام، کەچی ناوتم هەر نەدرکاند.
چیم بەسەرهات، هیچم بۆت نەگێڕایەوە.
ئەشکەنجەیان دام، کەچی ناوتم هەر نەدرکاند.

ئۆف ئـــــــۆف… ماڵوێران بیت.

گریام و فرمێسکەکانم بەسەر ئاگردا ڕژان.
کەچی نەمتوانی ئاگرەکە خامۆش بکەم!
بە ناڵە و هاوار تۆم لە ناخمدا نوسی.
لێ یەکجاریش نەمتوانی بە پێکەنینت بهێنم!

چیم بەسەرهات، هیچم بۆت نەگێڕایەوە.
زۆریام لێدام، کەچی ناوتم هەر نەدرکاند.
چیم بەسەرهات، هیچم بۆت نەگێڕایەوە.
ئەشکەنجەیان دام، کەچی ناوتم هەر نەدرکاند.

ئۆف ئـــــــۆف… ماڵوێران بیت.

 مناڵیم وانەیەک بوون لە مەینەتی، هەناوێک بوون لە ژان!

 گەنجێتیم یاخی، سەر بە گۆبەن!
 لە ڕێگری، یان هەیەجان و خۆپیشاندان!
 زۆر زوو لە وانەکان کەوتم!
 لە “زیـــندان” وەرگیرام!
زۆرم گوزەران…
هەر زووش ئاشنای “شەلاق” بووم.
 لە تۆقدا گەردنیان بەستم..
 شەکەت بووم، شەکەت!

 هەنووکە لەم پێدەشتە بەرینەدا…
 دەمەوێ جێپێکانم نەمدۆزنەوە..
 بە دوادا ئاوڕ نەدەمەوە…
 وەکو ئەسپێکی یاخی غاردەم!
 ڕاکەم، ئەی خۆشەویست، سەرهەڵگرم بڕۆم، !

 لەوە دەچێ نەتوانم، یان نایانەوێ بتبینمەوە!
 ڕۆڵەم لێمگەڕێ لە حاڵی خۆم…
 نازانم چۆن ڕێگای خۆم بدۆزمەوە، چۆن!؟
 دەمەوێ ڕاکەم، پێ پەتی بە نێو ئەو ڕەزانەدا!
 پرچم ڕەشەبا بیشێوێنێ…
 ڕووم لە چیاکان کەم…
 بەندایەتی لە سنگما وەدەرنێم..
 ئازایەتی و قارەمانی بۆ بگێڕمەوە..
دەمەوێ بتەقمەوە زۆر بەتین!
 ئەمەوێ ڕاکەم و بڕۆم!
 ئەی خۆشەویست، نامەوێ بێمەوە!

گەرەکمە لەگەڵیاندا بجەنگم تا سەر حەدی مردن.
غاردەم بڕۆم! ئەی خۆشەویست گەرەکمە بڕۆم.
گەر نەشمتوانی بگەڕێمەوە؟
بمبەخشە، چونکە دەمەوێ تامردن بجەنگم!
بۆیە گەر نەگەڕامەوە، بمبەخشە ئەی خۆشەویست!

بووم بە هەڵهاتوویەکی ناودار..
لە وێستگەکان پۆستەرم هەڵواسراوە..
هەنووکە مناڵەورتکەش دەتوانن بمپێکن…
 پەنجەم لێ مەدە، تووش دەبی..
 پەنجەم لێ مەدە، پەنجەت دەسوتێ..
 پەنجەم لێ مەدە، شێت دەبی..
 پەنجەم لێ مەدە، دەسوتێی..

هۆنراوە: شاعیری مەزنی دەرسیم “یوسوف خەیاڵۆغڵۆ”!
گۆرانی: ئەحمەد کایا

لێ لێ قوربان، لە دەورت گەڕێم..
ئۆف لەسەر سنگتا لە دەورت گەڕێم..
تۆ جێگات گەرم بێت و بەس..
من بڕۆمەوە دیسان، لە دەورت گەڕێم..

لێ لێ قوربان زۆر سەختە..
شاخ و یاخیبوون زۆر ئەستەمە..
ڕاوچییەک کەوێک بریندار ئەکا..
ئۆقیانووسێکە، دەربازبوون زۆر زەحمەتە…

لێ لێ قوربان بە فێڕۆ دەچێ…
هەرچی دەێڵێی، هیچ نا گۆڕێ…
پێ بەسەر گوڵەکانتا دەنێن…
دەستپێشخەریش دەکەی، هیچ ناقەومێ…

لێ لێ قوربان گوڵ ببەخشەوە…
 گەر ناشگەڕێیتەوە، هەر گوڵ ببەخشەوە..
کەوتمە نێو کێڵگەیەکی مینەوە…
خوێنم گووڵەکانی ڕەنگی سوور ئەکردەوە…

شیعر: یوسوف خەیاڵۆغڵو
گۆرانی/ئاواز: ئەحمەد کایا